انواع فرش هاي ايراني
فرش لغتي عربي است كه به معناي زمين مي باشد و در زبان فارسي داراي مفهوم گسترده شده، زير انداز و كف پوش مي باشد با استناد به اين تعريف مفاهيمي مثل گليم، نمد، زيلو، فرش ماشيني و دستباف را مي توان به عنوان فرش نام برد.
اغلب مردم به ويژه ايرانيان در منازل يا محل كار خود از فرش براي پر كردن سطوح مكانها استفاده مي كنند. ايراني ها نسبت به مرم ساير كشورها نگاه متفاوت تري به فرش دارند و آن را جزو يكي از كالاهاي ضروري در منزل مي دانند و همواره بيشتر از مردم ساير كشورها در منازلشان از آن استفاده مي كنند. خانه هاي بدون فرش از نظر ايراني ها چندان زيبا به نظر نمي رسد و آن را محيطي سرد ، بي روح و كمتر آرامش بخش ارزيابي مي كنند. به همين دليل ، فرش در ايران بيش از ساير كشورها توليد و مصرف مي شود. در بسياري از كشورها و مناطق دنيا ، ايراني ها را تحت عنوان Persian Carpet Gallery مي شناسند. از آنجا كه فرش يكي از كالاهاي مهم در ايران است ؛ بنابراين ، انواع فرشهاي ايراني با ويژگيهاي مختلف توليد و بافته مي شود تا افراد بتوانند با توجه به نوع مصرف ، مقدار هزينه و بودجه اي كه دارند آن را تهيه كرده و مورد استفاده قرار دهند. در اين مقاله سعي شده است انواع فرشهاي ايراني معرفي شده و به ويژگيهاي هر يك پرداخته شود. به طور كلي ، فرشهايي ايراني به دو دسته تقسيم مي شوند:
يك) فرشهاي دستباف
فرشهايي كه توسط افراد ماهر بر روي تار و پودي كه در ميان يك دار قالي فلزي يا چوبي تنيده شده بافته مي شود.
دو) فرشهاي ماشيني
اين فرشها توسط دستگاههاي بافندگي كه براي فرش طراحي شده در سه مرحله ريسندگي ، بافندگي و تكميل بافته مي شود.
تقسيم بندي ديگري كه مي توان در داخل هر يك از اين دو دسته فرش قرار داد ، تقسيم بندي فرشهاي ايراني با توجه به نوع اليافي است كه فرش توسط آنها بافته مي شود.
در كل ، نوع اليافي كه در بافت فرش دستباف مورد استفاده قرار مي گيرند به شرح زير است:
۱)ابريشم
فرش ابريشمي نوعي از فرش دستباف است كه از ابريشم خام تهيه مي شود.
با وجود قيمت بالاي آن، علاقمندان زيادي دارد. يكي از ويژگي هاي فرش ابريشمي كه همگان را مبهوت ميكند، خاصيت منشوري بودن فرش ابريشمي است. اين ويژگي فرش ابريشمي به گونه اي است كه رنگ هاي فرش از زواياي ديد مختلف، كاملا متفاوت و متنوع است، يعني از هر زاويه اي به فرش نگاه كنيد طيف متفاوتي از رنگ ها را مي بينيد فرش دستبافت ابريشمي معمولاً به لحاظ قيمت بالاتر بوده و كيفيت بسيار مرغوبي دارند. از ديگر تفاوتهايي كه مي توان براي فرشهاي دستباف ابريشم و فرشهاي ماشيني ابريشم ذكر كرد اين است كه در فرشهاي ماشيني از الياف مصنوعي استفاده مي شود در حالي كه معمولاً در فرشهاي دستباف از الياف و ابريشم هايي كه ميزان مواد مصنوعي در آنها كمتر است استفاده مي شود.
۲) پشم
اين فرشها به لحاظ قيمت از فرشهاي ابريشم پائين تر هستند و الياف آن از پشم تهيه مي شود و ظرافت و ريزبافتي فرشهاي ابريشم را ندارند ولي به لحاظ قيمت و هزينه به صرفه تر بوده و در عين حال زيبايي خاص خود را نيز دارند.
دسته ديگر فرشها ، متعلق به فرشهاي ماشيني است كه نوع الياف و بافت هاي آنها به شرح زير است:
۱)پلي استر
از جمله مواد پليمري است كه به دليل ويژگيهايي همچون مقاومت در برابر حرارت و رطوبت در صنعت فرشهاي ماشيني مورد استفاده فراواني دارد.
۲)پلي پروپلين
اين الياف نيز از مواد پليمري است و جزو الياف مصنوعي به شمار مي رود. تهيه اين الياف نسبتاً آسان است و با هزينه كمتري توليد و تهيه مي شود. به همين دليل استفاده از اين مواد بسيار گسترش پيدا كرده است كه يكي از كاربردهاي آن در بافت فرشها مي باشد. از اين الياف در فرشهاي ايراني كه توسط ماشين بافته مي شوند مورد استفاده قرار مي گيرد.
۳)اكريليك
از جمله ويژگيهاي مواد اكريليكي كه موجب شده در بافت فرشها از آن استفاده شود مي توان به موارد زير اشاره كرد: مقاومت بالا در برابر فشار ، تا حدودي زبر ، گرما را حفظ مي كند و قدرت پوشانندگي بالايي دارد. در كنار ويژگيهاي مثبتي كه استفاده از آن را مطلوب مي كند ويژگيهاي نامطلوبي نيز مانند پرزدهي دارد كه هنگام خريد بايد اين ويژگي را مد نظر قرار داد.
مشخصات فرش دستباف :
فرش دستباف بايد داراي سه ويژگي و خصيصه زير باشد
۱- داراي تار و پود باشد
۲- پرز داشته باشد
۳- پرزها دور تار ها گره خورده باشند
انواع فرش در يك بخشبندي ديگر
از نظر مواد به كار برده شده در فرش مي توان فرش دستباف را در ۵ گروه زير طبقه بندي كرد:
۱- فرش پشمي
به فرشي كه تار و پود آن از جنس پنبه و پرز آن از جنس پشم باشد مي گويند لازم به توضيح است كه در بين ايلات و عشاير به جاي نخ پنبه از پشم استفاده مي شود
۲- فرش تمام ابريشم
به فرشهايي كه پرز و چله آن از جنس ابريشم باشد تمام ابريشم گويند
۳- فرش گل ابريشم
در اين گونه فرشها در نقش ها و دور حاشيه ها به جاي پرز پشمي از ابريشمي استفاده مي شود و معمولا چله اين گونه فرشها از ابريشم است
۴- فرش كف ابريشم
در زمينه اين گونه فرشها به جاي پرز پشمي از پرز ابريشم استفاده شده است
۵- فرش سوف
نوع قالي است كه زمينه آن از پود ضخيم و نازك تشكيل شده و نقش گل و بوته ها پرزدار مي باشد
انواع فرش دستباف از نظر ابعاد :
فرش دستباف از لحاظ ابعاد به ۷ گروه تقسيم بندي مي شود كه انواع آن عبارتند از :
۱- قالي
به فرشهايي كه در اندازه هاي ۳*۲متر ،۵/۳*۵/۲ متر ۴*۳ متر و ۴*۶ متر مي باشد كه به چهار دسته زير تقسيم مي شود
الف) قالي هاي كوچك كه ابعاد ۳*۲ متر و ۵/۳*۵/۲ متر را شامل مي شود
ب) قالي هاي متوسط كه ابعاد ۴*۳ متر و ۸/۳*۸/۲متر را شامل مي شود
ج ) قالي بزرگ كه ابعاد ۵/۴*۵/۳و ۸/۴*۷/۳متر را شامل مي شود
د ) قالي هاي بسيار بزرگ با ابعاد ۵*۴و ۶*۴ و بالاتر از اين ابعاد را شامل مي شود
۲- قاليچه
به فرشهايي گفته مي شود كه مساحت آن از ۴ متر مربع كمتر باشد اندازه قاليچه هاي متعارف شامل ۲۰/۲*۴۰/۱ سجاده اي و يا دو ذرعي گفته مي شود
هم چنين لازم به ذكر است كه به قاليچه هايي با ابعاد ۵/۲*۵/۱كه ريز بافت باشند پرده ايي نام مي گيرند
۳- كلگي
به فرش هايي مي گويند كه از نظر عرض از قالي كم عرض تر و از نظر طول از ۴ متر كمتر باشد كلگي گويند كه در اندازه هاي ۳*۵/۱ متر ۳*۷/۱ متر و ۷/۳*۲ متر يافت مي شود
۴- كناره
فرشي است كه براي مفروش كردن راهروها و راه پله ها استفاده مي شود و پهناي ان از ۷۰/۱*۵/۰ متر و طول آنها از۱۰-۳ متر متفاوت است و در بعضي از موارد استثنايي نيز تا ۱۵ متر و بيشتر بافته شده است
۵- ذرع و نيم ذرع و چارك
به فرشهايي كه ابعاد آن ۵/۱ *۰۴/۱و ۶۰/۱ *۱۰/۱متر مي باشد ذرع و نيم گفته مي شود
همچنين به فرشهايي كه ۳۰/۱ *۸۰/۰ متر مي باشد ذرع و چارك ناميده مي شوند
۶- پشتي
به قاليچه هايي كه مساحت آن ها كمتر از يك متر مربع باشد مرسوم ترين اندزه پشتي ۹۰*۶۰ سانتي متر مي باشد
البته در منطقه گرگان و بجنورد به طور جداگانه براي پشت پشتي ها نوعي گليم مي بافند و داخل آنها را با پرمرغ و ابر پر مي كنند كه به اين گونه پشتي قارچين مي گويند
برچسب: ،